Dionysos en Thyrsus

 

De Paddenlelie of de Tricyrtis wordt ook wel Armelui’s orchidee genoemd. De plant is in Europa veel te zien als tuinplant en is bij niet al te strenge vorst winterhard. Er zijn verschillende soorten Tricyrtis, bekende soort als tuinplant zijn de Tricyrtis hirta en de Tricyrtis formosana. De plant bloeit in het najaar vanaf augustus tot eind oktober.

 

Armelui’s orchidee

 

Er zijn twee redenen waarom de plant wel Armelui’s orchidee wordt genoemd: de plant gedijt net als een orchidee het beste op schaduw of halfschaduw plaatsen en licht vochtige bodem. De tweede reden is dat veel mensen de bloem bijna net zo mooi als een orchidee vinden maar de plant is aanmerkelijk goedkoper en gemakkelijker om te kweken dan een orchidee. De naam Paddenlelie komt van de spikkels op de bloem, ze doen denken aan de huid van sommige paddensoorten. De plant is ondergebracht bij de Leliefamilie (Liliaceae). Van oorsprong komt de Tricyrtis uit het oosten, zoals het Himalaya gebied, China, Azië en Japan, de plant groeit daar in de bossen. In totaal zijn er circa 20 soorten Tricyrtis, zes hiervan zijn endemisch voor China.

 

Dionysos en Thyrsus

 

De Latijnse naam Tricyrtis verwijst naar de bloeiwijze thyrsus of thyrsoid. In de thyrsus bloeiwijze is de hoofdbloem trosvormig en de zijbloemen vormen een soort bescherming voor de hoofdbloem. Een vertakte bloeiwijze waarbij de bloem toch één geheel is. Soms wordt de plant hierdoor vergeleken met een fallus symbool. Een fallus kan symbool staan voor mannelijke kracht. Van de Tricyrtis plant zijn verder geen medische of lustopwekkende eigenschappen bekend, behalve misschien dat de Tricyrtis het goed doet als versierpoging bij vrouwen in China en Japan waar de plant in het wild groeit.

 

De staf van Dionysos (of Bacchus) uit de Griekse mythologie wordt ook thyrsus of thyrsos genoemd, net als de bloeiwijze van de Tricyrtis. De staf van Dionysos heeft op de top een dennenappel (pijnappel) en de staf wordt als fallussymbool gezien. Dionysos wordt tijdens een bacchanaal (feest ter ere van Bacchus) vaak afgebeeld in feestgewaad op zijn geliefde dier de panter met in zijn hand de Thyrsus en een tamboerijn. De Maenaden of Bacchanten waren vrouwen die deelnamen aan deze zinnenprikkelende feesten met overvloedig wijn en vaak rauw vlees.

Als zij de top van Thyrsus mochten vastpakken werden zij volgens de legende door goddelijke geestdrift bevangen en raakten in extase.

 

Een opmerkelijk schilderij van Bacchus is van Leonardo da Vinci, of waarschijnlijk geschilderd door een leerling, naar een tekening van da Vinci. Het oorspronkelijke schilderij werd Johannes de Doper genoemd. Later werd het schilderij bewerkt en werd er een voorstelling van Bacchus van gemaakt, het schilderij hangt in het Louvre. Er zijn verschillende interpretaties van de afbeelding, één daarvan is dat de afbeelding een wat vrouwelijke jongeman toont die met een dubbelzinnige blik wijst naar de dennenappel op zijn staf, het fallussymbool en het geheim van zijn mannelijkheid.

 

Dionysos werd op veel plaatsen in Griekenland vereerd zoals aan de voet van de berg Pentelikon  bij Athene waar de bewoners wijn leerden maken, elk jaar wordt hier nu nog ter ere van de mythologische god een festival gehouden.